Felaket Türkiye’ye adım adım yaklaşıyor; Hemen yanı başımızda

Ermenistan’ın deprem bölgesinde kurulu bu Sovyet yapımı tesis, uzmanlar tarafından “bekleyen Çernobil” ve “saatli bomba” olarak tanımlanıyor. Gerek teknolojik altyapısının eskiliği gerekse bulunduğu sismik tehlike bölgesi, bu santrali yalnızca Ermenistan için değil, Türkiye başta olmak üzere tüm Avrupa ve Güney Kafkasya için bir güvenlik riski haline getiriyor.

1976’da Kuruldu, Bugün Hâlâ Tehlike Saçıyor

Metsamor Santrali, Sovyetler Birliği döneminde 1976 yılında inşa edildi. İki reaktörden oluşan tesis, Ermenistan’ın elektrik ihtiyacının yaklaşık %40’ını karşılıyor. Ancak ne yazık ki santral, yüksek sismik aktiviteye sahip bir fay hattı üzerinde kurulu. Nitekim 1988’deki Spitak Depremi sonrası santral güvenlik gerekçesiyle altı yıl boyunca kapalı kalmıştı.

Günümüzde aktif olan tek reaktör, teknolojik ve yapısal olarak son derece yetersiz bulunuyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’ndan (IAEA) üst düzey yetkililer, santralin tasarımını “açıkça eksik ve riskli” olarak tanımlarken, Morris Rosen gibi uzmanlar santralin konumunu sert biçimde eleştiriyor.

Uzman Görüşü: “Bu Reaktör Her An Felakete Neden Olabilir”

İngiltere merkezli Daily Mail gazetesine konuşan Güney Kafkasya uzmanı Peter Marko Tase, Metsamor’un oluşturduğu tehdidin altını çiziyor:

“Bu santral ekonomik olarak yetersiz bir ülkenin elinde ve Sovyet dönemine ait tehlikeli bir teknolojiyi barındırıyor. Beton yapısı çatlamaya yatkın. Herhangi bir anda erime veya sızıntı yaşanması halinde Çernobil benzeri bir felaketle karşılaşabiliriz.”

Tase’e göre olası bir kaza durumunda:

Toprak ve içme suyu kaynakları kirlenebilir

Hava kalitesi düşer ve bu etki Avrupa’ya kadar yayılabilir

En az 10 yıl boyunca çevresel etkiler sürebilir

Binlerce insan yaşadığı bölgeyi terk etmek zorunda kalabilir

Türkiye ve Komşu Ülkeler İçin Stratejik Tehdit

Santralin Türkiye’ye 16 kilometre, Ermenistan başkenti Erivan’a ise 35 kilometre uzaklıkta olması, olası bir kazada Iğdır gibi doğudaki şehirlerin ciddi şekilde etkilenme riski taşıdığı anlamına geliyor.

Deprem bölgesinde yer alması nedeniyle sarsıntılara açık olan santral, şu anda Rusya’nın devlet nükleer ajansı Rosatom tarafından destekleniyor. Kremlin, reaktörlerden birini modernize etmek için 65 milyon dolarlık bir anlaşma imzalamış olsa da uzmanlar, modernizasyonun güvenlik sorunlarını çözmeyeceğini düşünüyor.

Tase ve benzeri uzmanlar, özellikle Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri’ni acil önlem almaya çağırıyor. Çağrıların başlıca talepleri şunlar:

Metsamor’un derhal kapatılması

Reaktörün güvenli şekilde sökülmesi

Yerine alternatif enerji kaynaklarının kurulması için fon sağlanması

Iğdır, Kars gibi sınıra yakın iller için çevresel hazırlık planlarının oluşturulması

Geçmişte Ermenistan Parlamentosu Çevre Komitesi danışmanı Viktoria Ter-Nikogossian, “Bu nükleer santral asla güvenli şekilde çalıştırılamaz” ifadeleriyle durumu özetlemişti.

Santral yetkilileri, reaktörün bazalt kaya zemin üzerine kurulduğunu ve yıllar içinde güvenlik önlemlerinin artırıldığını savunuyor. Ancak ne Rosatom ne de Ermeni yetkililer, bağımsız ve şeffaf bir denetim mekanizmasına izin vermiyor. Bu da şeffaflık eksikliği nedeniyle uluslararası güvenilirliği sarsıyor.

Çernobil’den Alınmayan Dersler: Tarih Tekerrür Etmemeli

1986 yılında yaşanan Çernobil faciası, dünya tarihinin en büyük nükleer kazasıydı. O felakette binlerce insan hayatını kaybetmiş, milyonlarca kişi yaşadığı yeri terk etmek zorunda kalmıştı. Metsamor için yapılan “bekleyen Çernobil” benzetmesi, bu nedenle tesadüfi değil.